• Түзүмдүк бөлүктөрдүн жана ведомстволук уюмдардын жаңылыктары

• Борбордук аппарат(143)
• Илим жана инновациялар башкармалыгы(70)
• Жогорку, орто кесиптик жана жогорку окуу жайдан кийинки билим берүү башкармалыгы(23)
• Башталгыч кесиптик билим берүү башкармалыгы(161)
• Мектептик, мектептен тышкаркы жана кошумча билим берүү башкармалыгы(99)
• Мектепке чейинки билим берүү башкармалыгы(35)
• Бюджеттик саясат жана финансылык анализ башкармалыгы(2)
• Инвестициялар, мамлекеттик-жеке өнөктөштүк, мамлекеттик сатып алуулар жана инфраструктура башкармалыгы(3)
• Аккредитация жана сапатты баалоо бөлүмү(22)
• Бухгалтердик эсеп жана отчёттуулук бөлүмү(0)
• Документтик камсыз кылуу жана контролдоо бөлүмү(2)
• Маалыматтык саясат бөлүмү(2304)
• Эл аралык кызматташтык бөлүмү(72)
• Мониторинг, стратегиялык пландоо жана мамлекеттик программаларды талдоо бөлүмү(2)
• Укуктук камсыз кылуу бөлүмү(4)
• Адам ресурстарын башкаруу бөлүмү(45)
• Санариптик трансформация бөлүмү(3)
• Лицензиялоо сектору(2)
• Уюштуруу жана тарбиялоо иши боюнча сектору(3)
• Мамлекеттик тилди өнүктүрүү сектору(30)
• Борборлоштурулган бухгалтерия(0)
• Кыргыз билим берүү академиясы(34)
• Билим берүүнүн сапатын өнүктүрүү департаменти(10)
• Педагогикалык кызматкерлердин квалификациясын жогорулатуу жана кайра даярдоо республикалык институту(54)
• Республикалык дене тарбия, спорт жана маданият боюнча усулдук борбору(79)
• Республиканский научно-методический центр(66)
• “Санарип билим берүү борбору” мамлекеттик мекемеси(2)
• Көз карандысыз сертификациялоо жана валидациялоо борбору(25)
• «Кут билим» медиа борбору(0)
• Дүйнөлүк банктын долбоорлорун ишке ашыруу бөлүмү(92)
• Секторду өнүктүрүү программасы: Инклюзивдик өнүгүү үчүн көндүмдөр(89)
• "Секторду өнүктүрүү долбоору: мектептик билим берүүнү реформалоо"(5)
• «Кыргыз Республикасында билим берүү тармагын колдоо» долбоору(27)
• "Кыргыз Республикасындагы мектептик билим берүү чөйрөсүнүн коопсуздугун каржылоо механизмдерин өнүктүрүү" долбоору(0)
• «Алтын түйүн» улуттук балдар инженердик-техникалык академиясы(0)
• «Сейтек» балдар жана өспүрүмдөр улуттук борбору(0)
• Республикалык балдардын жана өспүрүмдөрдүн экология, аймак таануу жана туризм борбору(0)
• «Санат» ден соолукту чыңдоо борбору(1)
• «Барчын» санатория-профилакториясы(0)
• Аймактар ​​аралык психологиялык, медициналык жана педагогикалык консультация(0)
• Билим берүүдөгү долбоордук демилгелер лабораториясы(1)

Баланы эрте өнүктүрүү эмне үчүн маанилүү?

Көрүлдү: 1183

Билим берүү жана илим министрлиги Дүйнөлүк банк тарабынан каржыланган “Келечек үчүн билим берүү” долбоорунун алкагында Кыргызстан боюнча кыска мөөнөттүү 500 бала бакча ачат. Мындай бакчалар мектепке чейинки билим берүү уюмдары менен камтуу төмөн болгон, алыскы аймактарда уюштурулат. Баланы эрте өнүктүрүүнүн экономикалык жактан  күчтүү жана адилеттүү коом курууга кандай тиешеси бар? Түшүндүрөбүз.

 

Баланын мээси эрте куракта тез өнүгөт

Илимий изилдөөлөр көрсөткөндөй, эрте куракта баланын мээси адамдын жашоосунун башка мезгилине салыштырмалуу өтө жогору ылдамдыкта өнүгөт. Окумуштуулар баланын мээсинин мүмкүнчүлүктөрүн изилдеп, адамдын көндүмдөрүнүн 70%ы эрте куракта түптөлө турганын аныкташкан. Бул курак - бала төрөлгөндөн баштап жети жашка чыкканга чейинки мезгил. Мындан сырткары, социалдык изилдөөлөр көрсөткөндөй, 7 жашка чейин баланын өнүгүсүүнө көңүл бурулбай калган балага караганда, эрте өнүктүрүүгө көнүл бурулган баланын потенциалы бир топ жогору болгон.

Ушул аралыкта баланын өнүгүүсүндө өтө чоң өзгөрүүлөр болот: анын аң-сезими калыптанат, жаңы нерселерди бат кабыл алып, дүйнөнү тааный баштайт. Адамдарды, түстөрдү таанып, буюмдарды сырткы көрүнүшүнө карап (формасын, түсүн, көлөмүн ж.б.) айырмалоо жөндөмүнө ээ болот. Алар менен туура аракеттенүүнү үйрөнөт, жакшылык менен жамандыкты ажырата билет, адамзаттын эң чоң байлыгы – сүйлөөнү үйрөнөт. Жалпы жонунан айтканда, эрте өнүктүрүү – баланын физикалык, психологиялык, эмоционалдык жана тил билүү жөндөмдөрүнүн калыптанышы.

Өнүгүүнүн бул ылдам процесси өзүнөн-өзү болбойт, организмдин жаратылыш берген табигый мүмкүнчүлүктөрү аркылуу ишке ашат. Бирок бир гана жаратылыш буга жетишсиз, баланы тарбиялап жаткан адамдардан кошумча аракеттер керек болот. 3-5 жашта баланын өнүгүүсү үзгүлтүксүз жана мүмкүн болушунча эффективдүү болушу үчүн ага шык берип, активдүүлүккө үндөө зарыл. Бул жараян бала бакчада ишке ашат.

 

Эрте өнүктүрүү баланын келечекте ийгиликтүү болушун шарттайт

Баланын бакчада алган тажрыйба менен билими - анын мээсинин өнүгүшү жана калыптанышындагы чечүүчү фактор. Эрте билим баланын ар тараптуу өнүгүшүнө жана келечекте ийгиликтүү адам болушуна өбөлгө түзөт.

Эрте куракта өнүктүрүү баланын мектептеги ийгиликтерине негиз салып, өспүрүм мезгилиндеги мүнөзүн түптөйт. Интелекттин базалык компонеттери – өзүнө болгон ишеними, кызыгуусу, өжөрлүгү, өзүн-өзү көзөмөлдөө жана баалоо, башкалар менен карым-катнашты түзүү, баарлашуу жана кызматташуу жөндөмдөрү калыптанат.

2017-жылы Кыргызстанда өткөн 10 жаштагы окуучулардын билим алуу жетишкендиктерин улуттук баалоонун жыйынтыгы көрсөткөндөй, бакчага барган балдар бакчага барбаган балдарга караганда окуу, текстти түшүнүү жана математика боюнча жогору натыйжа көрсөткөн.

 

Баланын өнүгүшүнө коротулган 1 доллар кийин 8 доллар болуп кайтып келет

Балдардын эрте өнүгүүсү адамдык капиталга салынган эң үнөмдүү инвестициялардын бири катары каралат жана өлкөнүн туруктуу өнүгүшүнө алып келет. Нобель сыйлыгынын лауреты Джеймс Хекмандын изилдөөсү көрсөткөндөй, эрте куракта баланын өнүгүшүнө коротулган 1 доллар кийин 8 доллар болуп кайтып келет. Башкача айтканда, мектепке чейинки билим берүүгө инвестиция салуу менен мамлекет күчтүү экономика, адилеттүү жана өнүккөн коом кура алат.

Ар кайсы өлкөлөрдө жүргүзүлгөн изилдөөлөргө ылайык, эрте куракта өнүгүү - баланын дени сак, изденгич, тапкыч болуусуна, өнүгүүсүнө жана билим алуусуна пайдубал болуп берет. Ар бир бала  татыктуу билимге мыкты шартта старт алууга укуктуу, а биздин милдет - баланын билим алуусу жана өнүгүүсү үчүн шарт түзүү.

Бөлүшүңүз