КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН

БИЛИМ БЕРҮҮ ЖАНА ИЛИМ МИНИСТРЛИГИ

Кыргыз Республикасынын

Билим берүү жана илим министрлигинин

2024-жылдын 4-ноябрындагы

№ 1668/1 буйругу менен бекитилди

Каттоо №__________

Коду________________________

КЕСИПТИК БАШТАЛГЫЧ БИЛИМ БЕРҮҮНҮН

МАМЛЕКЕТТИК БИЛИМ БЕРҮҮ СТАНДАРТЫ

Кесип: Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу

Квалификация: 7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу

Бишкек, 2024

1-бөлүм. Жалпы жоболор

1. Кесиптик башталгыч билим берүүнүн Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча Мамлекеттик билим берүү стандарты Кыргыз Республикасынын билим берүү жаатындагы ыйгарым укуктуу органы тарабынан Кыргыз Республикасынын “Билим берүү жөнүндө” мыйзамына жана башка ченемдик укуктук актыларына ылайык иштелип чыккан.

2. Бул мамлекеттик билим берүү стандартында төмөнкү түшүнүктөр колдонулат:

мамлекеттик билим берүү стандарты – окутуунун максаттарын жана натыйжаларын аныктоочу билим берүү программасынын минимум мазмуну, билим берүүнүн деңгээлдери боюнча даярдоого базалык талаптарды аныктоочу формалдык билим берүүнүн талаптарынын коомдук макулдашылган жыйындысы;

интеграцияланган программа – бул негизги жалпы билим берүүнүн бүтүрүүчүлөрүнө жалпы орто билим алууга мүмкүнчүлүк берүү үчүн жалпы орто жана башталгыч кесиптик билим берүү программаларын бириктирүүнүн негизинде иштелип чыккан билим берүү программасы;

компетенция – билим алуучунун белгилүү бир чөйрөдө анын натыйжалуу өнүмдүү иши үчүн зарыл болгон билим берүүгө даярдоого карата алдын ала коюлган социалдык талап (ченем);

кредит (кредит-саат) - билим берүү программасынын сыйымдуулугунун шарттуу өлчөмү;

квалификациялардын улуттук алкагы - улуттук квалификациялык тутумчаларды интеграциялоого жана координациялоого, квалификациялардын салыштырмалуулугун камсыз кылууга багытталган жана квалификациянын ылайыктуулугун тастыктоо жана ыйгаруу системасы үчүн негиз болуп саналган критерийлердин топтомуна ылайык квалификациялардын деңгээлдеринин түзүмдөлгөн сыпаттамасы;

кесиптик иштин чөйрөсү - жалпы негизге ээ болгон (окшош же багыты, объекттери, технологиялары, эмгек каражаттары жакын болгон) жана аларды аткаруу үчүн эмгек функцияларынын жана тиешелүү компетенциялардын окшош топтомун болжолдогон кесиптик иштин түрлөрүнүн жыйындысы;

билим берүү программасы - конкреттүү деңгээлдеги, багыттагы же адистиктеги билим берүүнүн мазмуну;

жалпы техникалык цикл - тармактар аралык мүнөздөгү техниканын жана технологиянын илимий негиздерин үйрөнүүнү камсыз кылуучу предметтердин жыйындысы;

жалпы кесиптик цикл - мазмуну тармактар аралык мүнөздөгү иштин белгилүү бир түрүнө же белгилүү тармактын кесибине (өндүрүштүн түрүнө) багытталган предметтердин жыйындысы;

кесиптик цикл – кесип боюнча түздөн-түз даярдоону камсыз кылуучу предметтердин жыйындысы;

кесиптик стандарт - кесиптик иштин белгилүү бир түрүн жүзөгө ашыруу жана белгилүү эмгек функциясын аткаруу үчүн зарыл болгон квалификациянын мүнөздөмөсү;

окутуунун натыйжалары – окуу процессин ийгиликтүү аяктагандан кийин билим алуучудан кандай билим, билгичтик жана көндүмдөр күтүлүшүнө карата ырастоо;

дисциплиналардын цикли - окутуунун, тарбиялоонун белгиленген максаттарына жана натыйжаларына карата белгилүү бир логикалык жыйынтыкка ээ болгон билим берүү программасынын бөлүгү же окуу дисциплиналарынын жыйындысы.

3. Ушул Мамлекеттик билим берүү стандартын аткаруу кесиптик башталгыч билим берүүнүн билим берүү программаларын ишке ашыруучу бардык билим берүү уюмдары үчүн алардын уюштуруу-укуктук формаларына жана менчигинин түрүнө карабастан милдеттүү болуп саналат.

4. Ушул Мамлекеттик билим берүү стандартында төмөнкү кыскартуулар колдонулат:

ВБ – вариативдик бөлүк;

ЖМА – жыйынтыктоочу мамлекеттик аттестация;

ЖК – жалпы компетенциялар;

ДЖБЦ – дисциплиналардын жалпы билим берүү цикли;

БП – билим берүү программасы;

ДЖКЦ – дисциплиналардын жалпы кесиптик цикли;

ДЖТЦ – дисциплиналардын жалпы техникалык цикли;

ӨО; ӨП – өндүрүштүк окутуу жана практика;

ЦКП – дисциплиналардын кесиптик цикли;

КМ – кесиптик модулдар;

ДТ – дене тарбия;

ДЦ – дисциплиналардын цикли.

2-бөлүм. Колдонуу чөйрөсү

5. Бул Мамлекеттик билим берүү стандарты Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча билим берүү программасын ишке ашырууда милдеттүү болгон ченемдердин, эрежелердин жана талаптардын жыйындысын билдирет жана окуу, уюштуруу-методикалык документтерди иштеп чыгуу, Кыргыз Республикасынын аймагында лицензиясы жана мамлекеттик же көз карандысыз аккредитациясы бар бардык билим берүү уюмдары тарабынан кесиптик башталгыч билим берүү программаларын өздөштүрүүнүн сапатын баалоо үчүн негиз болуп саналат.

6. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча кесиптик башталгыч билим берүүнүн Мамлекеттик билим берүү стандартынын негизги колдонуучулары болуп төмөнкүлөр саналат:

- кесиптик башталгыч билим берүү программасын ишке ашырууга укугу бар билим берүү уюмдарынын администрациясы жана педагогикалык курамы;

- ушул кесип боюнча негизги билим берүү программасын өздөштүргөн окуучулар;

- тиешелүү кесиптик иш чөйрөсүндөгү иш берүүчүлөрдүн бирикмелери;

- билим берүү программаларын иштеп чыгууну камсыз кылуучу окуу-методикалык бирикмелер жана уюмдар;

- кесиптик башталгыч билим берүүнү каржылоону камсыз кылуучу ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган;

- билим берүү системасында мыйзамдардын сакталышын контролдоону камсыз кылуучу, кесиптик башталгыч билим берүү чөйрөсүндө аккредитациялоону жана сапатты контролдоону ишке ашыруучу ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган.

3-бөлүм. Кесиптик башталгыч билим берүүнүн Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу

(7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесибинин

жалпы мүнөздөмөсү

7. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча негизги кесиптик билим берүү программасын өздөштүрүүнүн формалары:

- күндүзгү;

- күндүзгү-сырттан (кечки).

8. Абитуриенттердин даярдыгынын деңгээлине карата талаптар.

Абитуриент тапшырууда төмөнкү документтердин бирине ээ болууга тийиш:

- жалпы орто билими жөнүндө аттестатка;

- негизги жалпы билими жөнүндө күбөлүккө;

- башталгыч кесиптик билим берүү программалары боюнча окууга базалык билими жана кандайдыр бир квалификациясы жок адамдар жалпы орто билим берүү программалары боюнча окуу жана кесиптик билим берүүнүн башка деңгээлине өтүү укугусуз кабыл алынат.

9. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча билим берүү программасын өздөштүрүүнүн ченемдик мөөнөтү күндүзгү окуу формасында:

- негизги жалпы билим берүүнүн базасында жалпы орто билим алуу менен - 2-3 жылды;

- жалпы орто билим берүүнүн базасында - 1 жылды түзөт.

Башталгыч кесиптик билим берүү уюмдарында төмөнкүдөй билим берүү программалары ишке ашырылат:

- негизги жалпы билим берүүнүн базасында окутуу мөөнөтү 2-3 жылдан кем эмес жалпы орто жана башталгыч кесиптик билим берүүнүн интеграцияланган программасы;

- жалпы орто билим албастан негизги жалпы билим берүүнүн базасында аскерге чакырууга чейинки даярдоо программасын камтыган 2 жылдык окуу мөөнөтү менен кесиптик башталгыч билим берүү программасы;

- жалпы орто билим берүүнүн базасында окутуу мөөнөтү 1 жылдан кем эмес кесиптик башталгыч билим берүү программасы;

- окутуу мөөнөтү 1 жылга чейин болгон кесиптик даярдоо, кайра даярдоо жана квалификацияны жогорулатуу программалары.

Өзгөчө учурларда (ооруп калуу, Кыргыз Республикасынын Куралдуу күчтөрүнө кызматка чакыруу) окуучунун арызы боюнча ал окуусун улантуу жана окуу максатына жетүү үчүн 3 жылдын ичинде калыбына келтирилиши мүмкүн.

10. Билим берүү программасынын сыйымдуулугу башталгыч кесиптик билим берүү программасынын түзүмүнө ылайык (1-тиркеме), окуу жылы үчүн (стандарттык окутуу учурунда 10 ай) 52ден кем эмес кредитти түзөт (52 кр ⨯ 30 саат = 1560 саат), өз алдынча иштерди жана аттестациянын бардык түрлөрүн кошууну эске алуу менен башталгыч кесиптик билим берүүнүн негизги кесиптик билим берүү программасынын сыйымдуулугу окутуу мөөнөтү 10 ай болгон учурда 60 кредиттен ашпоого тийиш. Мында бир кредит окуучунун окуу ишинин 30 саатына барабар.

Негизги жалпы билим берүүнүн базасында 2,3 жыл окутууда окуу жүктөмүнүн көлөмү сааттык система боюнча эсептелет (жумасына минимум 36 академиялык саат, максимум - 39 саат).

Окуучулардын окуу жүктөмүнүн максималдуу көлөмү жумасына 45 (1,5 кр) академиялык саатты түзөт, анын ичинде билим берүү программасын өздөштүрүү боюнча аудиториялык жана аудиториядан тышкаркы (өз алдынча) окуу иштеринин бардык түрлөрүн кошуу менен.

Күндүзгү окутуу формасында жумасына аудиториялык сабактардын көлөмү ар бир окуу дисциплинасын же кесиптик модулду өздөштүрүүгө бөлүнгөн жалпы көлөмдүн 80% кем эмес кесиптин өзгөчөлүгүн эске алуу менен Башталгыч кесиптик билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандарты менен аныкталат (мисалы, предметке 40 саат бөлүнөт, анын ичинен 80% же 32 саат - бул аудиториялык сабактар, калган 8 саат окутуучунун кароосу боюнча бөлүштүрүлөт).

Күндүзгү-сырттан билим алуу формасында (анын ичинде түзөтүү мекемелериндеги окуу жайлар үчүн) аудиториялык окуу жүктөмүнүн максималдуу көлөмү жумасына 16 академиялык саатты түзөт.

Окуу мөөнөтү 1 жылдан ашык болгон учурда каникулдардын жалпы узактыгы окуу жылында 11 жуманы түзөт жана окуу мөөнөтү 1 жыл болгон учурда кыш мезгилинде 2 жумадан кем эмес.

Өндүрүштүк окутуу жана өндүрүштүк практика негизги билим берүү программасынын жалпы окуу убактысынын 50-60% түзөт.

Өндүрүштүк практика кесиптик башталгыч билим берүү программасынын милдеттүү бөлүмү болуп саналат жана окуучулардын практикалык багыттагы даярдыгын камсыз кылуучу окуу сабактарынын түрү болуп саналат. Кесиптик билим берүү программасын ишке ашырууда практиканын төмөнкүдөй түрлөрү каралат: окуу (өндүрүштүк окутуу) жана өндүрүштүк. Өндүрүштүк практика окуучуларды даярдоо профилине ылайык иш алып барган уюмдарда жүргүзүлүшү керек.

11. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча башталгыч кесиптик билим берүүнүн негизги кесиптик билим берүү программасынын максаттары:

- окутуу жаатында: монтаждалуучу системалардын долбоордук жана паспорттук маалыматтарын камсыз кылуу жана жетишүү жана жайлардын ченемделген санитардык-гигиеналык жана метеорологиялык параметрлерин камсыз кылуу үчүн жылытуу, суу менен жабдуу, канализация, арыктарды монтаждоо боюнча квалификациялуу жумушчуларды даярдоо;

- инсанды тарбиялоо жаатында окуучуларда социалдык-инсандык сапаттарды калыптандыруу болуп саналат: максатка умтулгандык, уюшкандык, эмгекти сүйүү, жоопкерчилик, жарандуулук, коммуникативдүүлүк, толеранттуулук жана жалпы маданиятты жогорулатуу саналат.

12. Экономикалык иштин түрү: Курулуш. Экономикалык иштин түрчөсү: Санитардык-техникалык жабдуу системаларын монтаждоо жана тейлөө.

13. Кесиптик иштин чөйрөлөрү төмөнкүлөрдөгү ишти камтыйт:

– курулуш фирмаларында;

– турак жай-коммуналдык чарбаларда;

– сантехниканы оңдоо, монтаждоо жана демонтаждоо менен байланышкан кызматтарды көрсөтүүчү компанияларда;

– курулуш объекттеринде, жеке үйлөрдө, турак үйлөрдө, магистралдардын боюндагы канализациялык түтүк системалары.

14. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишинин объектилери болуп төмөнкүлөр саналат: санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды орнотуу үчүн кол менен колдонулуучу, механикалаштырылган аспаптар, өлчөө каражаттары, контролдоо жана сапатты текшерүү үчүн приборлор жана түзүлүштөр. Нускамалар, өндүрүштүк-технологиялык жана ченемдик документтер.

15. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу кесиби боюнча бүтүрүүчү даярдала турган кесиптик иштин түрү: жылытуу, суу менен жабдуу, суу бургуч, газ менен камсыз кылуу жана арыктар системаларын монтаждоо, демонтаждоо жана оңдоо иштерин аткаруу.

16. Бүтүрүүчү даярдалышы керек болгон кесиптик иштин милдеттеринин тизмеси:

– Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды диагностикалоо;

– Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо, демонтаждоо;

– Аткарылган иштердин сапатын контролдоо жана тапшыруу.

17. Кесиптик башталгыч билим берүүнүн Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча билим берүү программасын өздөштүргөн бүтүрүүчү төмөнкүлөргө даярдалган:

- кесиптик ишке;

- башталгыч кесиптик билим берүүнүн жана орто кесиптик билим берүүнүн интеграцияланган программалары боюнча окууну улантууга.

4-бөлүм. Билим берүү программасын ишке ашыруу

шарттарына жалпы талаптар

18. Кесиптик башталгыч билим берүү программаларын ишке ашыруучу билим берүү уюмдары кесип боюнча билим берүү программасын өз алдынча иштеп чыгышат. Билим берүү программасы кесип боюнча тиешелүү Мамлекеттик билим берүү стандартынын, квалификациялардын улуттук алкагынын, квалификациялардын тармактык/сектордук алкактарынын жана кесиптик стандарттардын негизинде эмгек рыногунун керектөөлөрүн эске алуу менен иштелип чыгат.

Билим берүү уюмдары илимдин, маданияттын, экономиканын, техниканын, технологиялардын жана социалдык чөйрөнүн өнүгүшүн эске алуу менен, ошондой эле иш берүүчүлөрдүн жана башка кызыкдар тараптардын төмөнкүдөй сунуштарына ылайык негизги кесиптик билим берүү программаларын мезгил-мезгили менен кайра карап чыгышат жана зарыл болгон учурда жаңылап турушат:

- бүтүрүүчүлөрдү даярдоонун сапатын камсыз кылуу боюнча стратегияны иштеп чыгуу;

- негизги кесиптик билим берүү программаларына мезгил-мезгили менен мониторинг жүргүзүү;

- так макулдашылган критерийлердин негизинде окуучулардын билим деңгээлин, бүтүрүүчүлөрдүн компетенцияларын баалоонун объективдүү жол-жоболорун иштеп чыгуу;

- педагогикалык курамдын сапатын жана компетенттүүлүгүн камсыз кылуу;

- ишке ашырылып жаткан билим берүү программасын жетиштүү ресурстар менен камсыз кылуу, аларды колдонуунун натыйжалуулугун контролдоо;

- Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан белгиленген аккредитациялоонун минималдуу талаптары боюнча өзүн-өзү баалоону үзгүлтүксүз жүргүзүү;

- өз ишинин натыйжалары, пландары, инновациялары жөнүндө коомчулукка маалымдоо.

19. Окуучуларды жана бүтүрүүчүлөрдү даярдоонун сапатын баалоо аларды учурдагы, орто аралык жана жыйынтыктоочу мамлекеттик аттестациялоону камтууга тийиш.

20. Окуучуларды учурдагы аттестациялоо башталгыч кесиптик билим берүү чөйрөсүндөгү ыйгарым укуктуу орган тарабынан белгиленген баалоо системасынын негизинде окуунун жарым жылдыгынын жыйынтыгы боюнча жүргүзүлөт.

21. Окуучулардын квалификациялык экзамени (жыйынтыктоочу аттестациялоо) башталгыч кесиптик билим берүү чөйрөсүндөгү ыйгарым укуктуу орган тарабынан белгиленген тартипте көз карандысыз квалификациялык экзамен формасында толук окутуу курсун аяктагандан кийин өткөрүлөт.

Мамлекеттик аттестациялык сынактардын башка түрлөрү окуу программасынын талаптарынын чегинде билим берүү уюму тарабынан өз алдынча аныкталат.

22. Окуучулардын жеке жетишкендиктеринин тиешелүү негизги кесиптик билим берүү программасынын этап боюнча же акыркы талаптарына ылайык келүүсүнө учурдагы, орто аралык жана жыйынтыктоочу аттестациялоо үчүн типтүү тапшырмаларды, текшерүү иштерин, модулдук тесттерди ж.б. камтыган баалоо каражаттарынын базалары түзүлөт, алар ээ болгон компетенциялардын деңгээлин баалоого мүмкүндүк берет. Баалоо каражаттарынын базасы башталгыч кесиптик билим берүү программасын ишке ашыруучу билим берүү уюму тарабынан иштелип чыгат жана бекитилет.

23. Кесиптик башталгыч билим берүү программасы дисциплиналардын кесиптик циклинин вариативдүү бөлүгүнүн окуучулардын тандоосу боюнча дисциплиналарын камтышы керек. Окуучулардын тандоосу боюнча дисциплиналардын тизмеси педагогикалык кеңештин чечими менен белгиленет.

24. Билим берүү программасын иштеп чыгууда кесиптик башталгыч билим берүү программасын ишке ашыруучу билим берүү уюмдарынын бүтүрүүчүлөрдүн жалпы компетенцияларын (мисалы, социалдык өз ара аракеттенүү, өзүн-өзү уюштуруу жана өз алдынча башкаруу, системалык-ишмердик мүнөздөгү компетенцияларын) калыптандыруудагы мүмкүнчүлүктөрү аныкталышы мүмкүн.

5-бөлүм. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу

(7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча билим берүү программасына карата талаптар

25. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча бүтүрүүчү ушул Мамлекеттик билим берүү стандартынын 11-пунктунда көрсөтүлгөн негизги кесиптик билим берүү программасынын максаттарына ылайык төмөнкү компетенцияларга ээ болушу керек:

- жалпы:

ЖК-1. Айлана-чөйрөнү коргоо жана өндүрүштүк экология; коопсуз жана сергек жашоо мүнөзүн уюштуруу жөнүндө билимин колдоно алат;

ЖК-2. Кесиптик баарлашуу деңгээлинде мамлекеттик (В1 деңгээли) жана расмий тилдерде өзүнүн оозеки жана жазуу жүзүндөгү сүйлөө речин логикалык жактан түзө алат;

ЖК-3. Кесиптик ишинде маалыматтык-коммуникациялык технологияларды колдонууга жөндөмдүү;

ЖК-4. Командада иштей алат, кесиптештери, жетекчилиги, керектөөчүлөр менен натыйжалуу баарлаша алат;

ЖК-5. Өз ишин пландаштырууга жана уюштурууга жөндөмдүү;

ЖК-6. Кесиптик иште негизги ишкердик билимдерди жана көндүмдөрдү колдоно алат.

- кесиптик:

КК-1. Жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларын орнотууда жана оңдоодо даярдык иштерин аткарууга жөндөмдүү;

КК-2. Иштерди жасоо долбооруна ылайык, жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арыктар системаларын орнотуу үчүн аспаптарды, жабдууларды, түйүндөрдү жана бөлүктөрдү даярдоого жөндөмдүү;

КК-3. Санитардык-техникалык жабдууларды демонтаждоо жана монтаждоо, ошондой эле жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арыктарды оңдоо, анын ичинде алар боюнча өзгөчө татаал иштерди аткарууга жөндөмдүү;

КК-4. Санитардык-техникалык жабдууларды жана приборлорду орнотууга жөндөмдүү;

КК-5. Жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арыктар системаларын техникалык тейлөөнү жана сыноону жүзөгө ашырууга жөндөмдүү;

КК-6. Сыноолордун натыйжаларын иштеп чыгууга жана борбордук жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арыктар системаларынын бузулууларын жоюуга жөндөмдүү;

КК-7. Аткарылган иштин сапатын көзөмөлдөөгө жана аяктаган оңдоо иштерин тапшырууга жөндөмдүү.

Башталгыч кесиптик билим берүү программасы Кыргыз Республикасынын башталгыч кесиптик билим берүүнүн ушул Мамлекеттик стандартынын тиркемесинде каралган окуу циклдерин жана бөлүмдөрүн өздөштүрүүнү божомолдойт.

26. кесиптик Башталгыч билим берүү программасы ушул БКБ МБСке тиркелген (тиркеме) түзүмгө ылайык иштелип чыгат.

27. Дисциплиналардын кесиптик цикли билим берүү уюмдары белгилеген базалык (милдеттүү) жана вариативдик бөлүккө ээ. Вариативдик бөлүк 10 пайыздан кем эмесин түзөт жана базалык бөлүктүн мазмуну менен аныкталган даярдыкты тереңдетүүгө, аймактык эмгек рыногунун суроо-талаптарына жана билим алууну улантуу мүмкүнчүлүктөрүнө ылайык бүтүрүүчүнүн атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн камсыз кылуу үчүн зарыл болгон кошумча компетенцияларга ээ болууга мүмкүндүк берет.

28. Башталгыч кесиптик билим берүү программаларынын мазмунунун милдеттүү минимумуна, аларды ишке ашыруу шарттарына, бүтүрүүчүлөрдү жыйынтыктоочу аттестациялоого жана ар бир кесип боюнча алардын даярдыгынын деңгээлине карата талаптар билим берүү уюмдары тарабынан Кыргыз Республикасынын башталгыч кесиптик билим берүү чөйрөсүндөгү мыйзамдарына ылайык аныкталат.

6-бөлүм. Билим берүү программасын ишке ашырууда билим алуучулардын укуктарына жана милдеттерине карата

жалпы талаптар

29. Өзүнүн жеке билим берүү траекториясын түзүүдө окуучу билим берүү уюмунан дисциплиналарды тандоо жана алардын келечектеги кесипке тийгизген таасири боюнча консультация алууга укуктуу.

30. Инсанды тарбиялоо жана өнүктүрүү, жалпы компетенцияларды өнүктүрүү бөлүгүндө билим берүү программасында натыйжаларга жетишүү максатында окуучулар өз алдынча башкарууну өнүктүрүүгө, коомдук уюмдардын, спорттук жана чыгармачылык клубдардын ишине катыша алышат.

31. Окуучулар билим берүү программасында каралган бардык тапшырмаларды белгиленген мөөнөттө аткарууга милдеттүү.

32. Билим берүү уюму билим берүү программаларын өздөштүрүүдө окуучуларды укуктары жана милдеттери менен тааныштырууга, окутуу үчүн киргизилген дисциплиналар окуучулар үчүн милдеттүү экендигин, ал эми алардын суммалык сыйымдуулугу окуу планында каралгандан кем болбоого тийиш экендигин түшүндүрүүгө милдеттүү.

33. Билим берүү уюмдары билим берүү программаларын уюштурууда жана ишке ашырууда гендердик теңчилик саясатын эске алууга, социалдык инклюзияны камсыз кылууга, ошондой эле санариптештирүүнү өнүктүрүүгө милдеттүү.

34. Окуучуларга билим берүү процессинин мазмунун, уюштурулушун жана сапатын баалоо мүмкүнчүлүгү берилиши керек.

7-бөлүм. Окуу процессин окуу-методикалык жана маалыматтык камсыздоо

35. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча башталгыч кесиптик билим берүү программасын ишке ашыруу ар бир окуучуга маалымат базаларынын жана билим берүү программасынын дисциплиналарынын толук тизмеси боюнча түзүлгөн китепкана фонддорунун жеткиликтүүлүгү менен камсыз болууга тийиш.

Милдеттүү окуу китептеринин жана методикалык куралдардын тизмеси:

1. Слесарь-сантехник: окуу китеби. – Б.: «V.R.S. Company», 2018, РНМЦ типография «Кенеш», 2008.

2. Кыргызстандын кесиптик лицейлериндешги “Слесарь-сантехник”. Окуу куралы. – Б.: 2016.

Методикалык плакаттардын топтому.

36. Кесиптик билим берүү программасын ишке ашыруу үчүн окуучулардын зарыл болгон окуу адабияты жана/же электрондук адабият менен камсыз болушу лицензиялык талаптарга ылайык келүүгө тийиш. Окуу маалымат булактары заманбап талаптарга жооп бериши керек.

37. Билим берүү процессинде мыйзам актылары, ченемдик документтер, кесиптик багыттагы мезгилдүү басылмалардын материалдары колдонулууга тийиш.

38. Билим берүү уюму ар кандай формада кесиптик окутууну, анын ичинде аралыктан окутууну уюштуруу үчүн шарттарды камсыз кылууга милдеттүү.

8-бөлүм. Окуу процессин материалдык-техникалык камсыздоо

39. Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча башталгыч кесиптик билим берүү программасын ишке ашыруучу билим берүү уюму окуучуларды дисциплинардык, дисциплиналар аралык даярдоонун жана практикалык иштин бардык түрлөрүн жүргүзүүнү камсыз кылуучу тиешелүү материалдык-техникалык базага ээ болууга тийиш:

- санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды демонтаждоо, монтаждоо жана техникалык тейлөө жана оңдоо иштерин аткаруу үчүн аспаптар, атайын шаймандар жана жабдуулар менен жабдылган окуу устаканалары, контролдоочу-өлчөөчү приборлор, аспаптар, шаймандар үчүн тыгыздоочу, жуучу материалдар, плакаттар, нускамалык карта, жумуш ордун тазалоо үчүн каражаттар жана жабдуулар. Слесардык иш боюнча окуу устаканасы болушу керек;

- атайын дисциплиналар боюнча окуу кабинеттери (черчение боюнча, электротехника жана материал таануу боюнча, санитардык-техникалык жабдууларды оңдоо жана тейлөө технологиясы жана санитардык-техникалык жабдуулардын макеттери менен жылытуу системасы боюнча). Бардык дисциплиналар боюнча плакаттар болушу керек;

- компьютердик класс (компьютерлердин саны 1:12), мультимедиа каражаттары.

Лабораториялар: слесардык-механикалык; слесарь-сантехникалык.

Залдар: китепкана, Интернетке кирүү мүмкүнчүлүгү бар окуу залы; жыйындар залы, спорт зал.

Медпункт, ашкана.

40. Билим берүү программасын ишке ашыруунун сапатын баалоо.

Бүтүрүүчүнүн кесиптик компетенттүүлүгүнүн далилдери жумуш ордундагы операцияларга тиешелүү болууга, “Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу” кесиптик стандартынын компетенттүү иштин критерийлеринин талаптарына ылайык келүүгө тийиш.

Окутуунун натыйжаларын текшерүү ыкмалары:

- интервью, лабораториялык жана практикалык тапшырмаларды аткарууда көндүмдөрдү көрсөтүү, портфолио, тестирлөө.

- окуучулардын зарыл болгон билимдерин жазуу жүзүндө жана /же оозеки баалоо.

Кыргыз Республикасынын

Кесиптик башталгыч билим берүүсүнүн мамлекеттик билим берүү стандартына 1-тиркеме

(Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2024-жылдын 8-июлундагы №371 токтому менен бекитилген Кыргыз Республикасынын башталгыч, орто жана жогорку кесиптик билим берүүсүнүн мамлекеттик билим берүү стандартынын макетине ылайык)

Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча башталгыч кесиптик билим берүү программасынын

ТҮЗҮМҮ

№	Дисциплиналардын циклинин (ДЦ) коддору	Дисциплиналардын циклдери жана аларды өздөштүрүүнүн долбоорлонгон натыйжалары	Жалпы негизги билим берүүнүн базасында (9-кл.) жалпы орто билим жана кесип алуу менен			Жалпы орто билимдин базасында (11-кл.) Сыйымдуулугу (кредит-сааттар)**	Жалпы орто билим албастан		Болжолдуу программаларды иштеп чыгуу үчүн дисциплиналардын тизмеси	Калыптануучу компетенциялардын коддору
№	Дисциплиналардын циклинин (ДЦ) коддору		2 ж.	3 ж.		1 ж.	2 ж.			Калыптануучу компетенциялардын коддору
1	ДЖЦ*	Дисциплиналардын жалпы билим берүү цикли Циклди өздөштүрүүнүн натыйжасында окуучу: - билүүгө тийиш: - баарлашуу чөйрөсүн, жагдайларды, кырдаалдарды; - кеп коммуникациясынын катышуучуларынын социалдык жана статустук ролдорун; - лексика-грамматикалык деңгээлдеги тил тутумун жана стилистикалык ресурстарды; - минималдуу жалпы илимий китеп лексикасын жана терминдерди; - кесиптик иштин алкагында сүйлөө темаларынын минимумун; - ишкердик баарлашуунун сүйлөө өзгөчөлүктөрүн (расмий жагдайда кайрылуу, баарлашуу, өтүнүчтү, баш тартууну, макул/макул эместикти, ыраазычылыкты, куттуктоолорду ж. б. айтуудагы минимум этикеттик формулалар жана эрежелер). - кызматтык-ишкердик кептин түрлөрүн жана жанрларын; *- көндүмдөргө ээ болууга тийиш:* - сүйлөө этикетинин эрежелерине ылайык расмий, кызматтык-ишкердик маектерди/сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүгө; - ийгиликтүү байланышка жетүү үчүн баарлашуу стратегиясын түзүүгө; - кесиптик иш жаатындагы актуалдуу темалар боюнча ишкердик стилдеги айтымдарды иштеп чыгуу (түзүү, жаратуу) жана туура чечмелөөгө; - орус тилинин этикетинин эрежелерине ылайык расмий жана жарым-жартылай расмий кызматтык-ишкердик маектерди / сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүгө; - профилдин/адистиктин жана кызматтык-иш документтеринин алкагында окуу иштерин туура тариздөөгө. *- билүүгө тийиш:* - зыяндуу адаттар (тамеки чегүү, насвай, алкоголь, баңгизат) жана алардын кесепеттери жөнүндө; - сергек жашоо мүнөзүнүн тобокелдик факторлору жөнүндө; - рационалдуу жана гигиеналык режим жана тамактануу жөнүндө. *- көндүмдөргө ээ болууга тийиш:* - зыяндуу адаттардан баш тартууга; - сергек жашоо мүнөзүн камсыз кылуу каражаттарынын жана методдорунун жалпы топтомун иш жүзүнө ашырууга; - жашоонун рационалдуу режимин сактоого; - рационалдуу тамактанууну сактоого; - иммунитетти көтөрүүчү көнүгүүлөрдү аткарууга жана чыйралууга.	*1768 с. (10 -кл;11- кл.)	*2006 с. (10-кл;11-кл.)		3 кр/90 с.	240 с.		Кесиптик кыргыз/ орус тилдери. Коопсуз сергек жашоо мүнөзү.	ЖК – 2 ЖК – 3 ЖК - 4 ЖК – 1 ЖК – 2 ЖК – 3 КК - 6
2	ДКЦ	Дисциплиналардын кесиптик компоненти	1232 с.	2434 с.		56 кр /1680 с.	2532 с.
3	ДЖТЦ** ДЖКЦ*	Дисциплиналардын жалпы кесиптик цикли. Жалпы техникалык цикл Циклди өздөштүрүүнүн натыйжасында окуучу: - билүүгө тийиш: - электр орнотмолору үчүн бирдиктүү принципиалдуу схеманын жана долбоордук документтердин талаптарын; - чертеждорду жана электр схемаларын түзүүнүн негизги эрежелерин жана ченемдик техникалык документтердин түрлөрүн; - техникалык жана технологиялык документтерди окуу эрежелерин, өндүрүштүк документтердин түрлөрүн; *- көндүмдөргө ээ болууга тийиш:* - электр чертеждорун окуу; - электр орнотмолорунун схемаларын окуу. - билүүгө тийиш: - электр схемаларынын элементтерин, аларды бириктирүүнүн түрлөрүн аныктоону жана белгилөөнү; - электр өлчөөлөрдүн түрлөрүн жана ыкмаларын; - токтун күчүн, чыңалуусун, электр тогунун кубаттуулугун жана өткөргүчтөрдүн каршылыгын өлчөө бирдиктерин; - жөнөкөй электр, магниттик жана электрондук чынжырлардын негизги параметрлерин эсептөө жана өлчөө ыкмаларын; - туруктуу жана өзгөрүлмө токтун касиеттерин; - өткөргүчтөрдү жана ток булактарын ырааттуу жана параллелдүү туташтыруу принциптерин; - электр өлчөөчү приборлорду (амперметр, вольтметр), алардын түзүлүшүн, иштөө принцибин жана электр чынжырына кошуу эрежелерин; - магнит талаасынын касиеттерин; - туруктуу жана өзгөрүлмө токтун кыймылдаткычтарынын түзүлүшүн жана иштөө принцибин; - пайдаланылып жаткан жабдууларда орнотулган электр кыймылдаткычтарын иштетүү, токтотуу эрежелерин; - электр орнотмолорундагы коопсуздук чараларын, электр тогунан жабыр тарткандарга биринчи жардам көрсөтүүнү. - көндүмдөргө ээ болууга тийиш: - структуралык, монтаждык жана жөнөкөй принциптүү электр схемаларын окуу; - электр, магниттик жана жөнөкөй электрондук чынжырлардын негизги параметрлерин эсептөө жана өлчөө; - электр өлчөөчү приборлорду ишинде пайдалануу; - пайдаланылып жаткан жабдууга орнотулган электр кыймылдаткычын иштетүү жана токтотуу. - билүүгө тийиш: - тетиктердин өз ара алмаштырылышы жөнүндө түшүнүктү; - тетиктерди стандартташтырууну жана нормалдаштырууну; - эркин жана байланыштуу өлчөмдөрдү; - чектик өлчөмдөрдү жана жол берүүлөрдү аныктоону; - өлчөө каражаттарынын негизги топторун; - сызыктуу өлчөөлөр үчүн каражаттарды; - жалпак беттерди өлчөө каражаттарын; - бурчтарды жана жылмакай конустардын жол берүүлөрүн жана өлчөө каражаттарын; - метрикалык сайдын жол берүүлөрүн, отургузууну жана өлчөө каражаттарын; - шпон жана жылгалуу бириктиргичтердин жол берүүлөрүн жана өлчөө каражаттарын; - көндүмдөргө ээ болууга тийиш: - чектик өлчөмдөрдү жана жол берүүлөрдү аныктоо; - тактык класстарын колдонуу; - жол берүүлөр таблицасын колдонуу, чертеждордо жол берүүлөрдү жана отургузууну белгилөө; - каталарды өлчөө методдорун билүү; - универсалдуу өлчөө каражаттарын билүү; - көрсөтүлгөн аспап менен өлчөө ыкмаларын билүү (штангециркуль, микрометр ж. б.); - угольниктерди, бурчтуу өлчөгүчтөрдү жана башка аспаптарды пайдалануу; - сайдын тактык даражаларын жана бир катар четтөөлөрдү колдонуу; - шпон жана жылгалуу бириктиргичтердин жол берүүлөрүн жана өлчөө каражаттарын эске алуу. Жалпы кесиптик цикл Циклди өздөштүрүүнүн натыйжасында окуучу: - билүүгө тийиш: - ишкердик иш жаатындагы ченемдик укуктук базаны; - Кыргыз Республикасындагы экономиканын жана ишкердиктин абалын; - чакан жана орто бизнести өнүктүрүүгө жагымдуу потенциалды жана факторлорду, чакан бизнести насыялоону; - бизнес-планды иштеп чыгуу технологиясын; - өз ишин уюштуруунун теориялык жана методологиялык негиздерин. - көндүмдөргө ээ болууга тийиш: - ишкердик ишке шыктуулукка психологиялык өзүн-өзү талдоо жүргүзүү; - ишкердик иштин уюштуруу-укуктук формасын тандоо; - бухгалтердик отчеттуулуктун формасын толтуруу; - рынокту изилдөөнүн ар кандай ыкмаларын колдонуу; - башкаруучулук чечимдерди кабыл алуу; - атаандаштар, керектөөчүлөр, жеткирүүчүлөр жөнүндө маалыматтарды топтоо жана талдоо; - экономикалык эсептөөлөрдү жүргүзүү; - өндүрүштүк ишти пландаштыруу; - бизнес-планды иштеп чыгуу; - презентация өткөрүү. билүүгө тийиш: - экология жаатындагы мыйзамдарды жана уюмдун ишине жайылтылуучу эмгекти коргоонун мамлекеттик ченемдик талаптарын камтыган башка ченемдик укуктук актыларды; - кызматкерлердин эмгекти коргоо жаатындагы милдеттерин; - өзүнүн ишинин (же аракетсиздигинин) иш жүзүндөгү же потенциалдуу кесепеттерин жана алардын эмгек коопсуздугунун деңгээлине тийгизген таасирин; - технологиялык процесстерди жана өндүрүштүк нускамаларды баш ийген кызматкерлер (персонал) сактабагандыгынан мүмкүн болгон кесепеттерди; - эмгекти коргоо жана коопсуздук техникасы боюнча нускамалардын тартибин жана мезгилдүүлүгүн; - жамааттык жана жеке коргонуу каражаттарын сактоо жана пайдалануу тартибин; - көндүмдөргө ээ болууга тийиш: - коркунучтуу жана зыяндуу өндүрүштүк факторлорду жана кесиптик иштин мурдагы, азыркы же пландаштырылган түрлөрү менен байланышкан аларга тиешелүү тобокелдиктерди аныктоо; - аткарган кесиптик иштин мүнөзүнө ылайык жамааттык жана жеке коргонуу каражаттарын пайдалануу; - эмгек шарттары боюнча жумуш орундарын аттестациялоо, анын ичинде кесиптик ишиндеги эмгек шарттарын жана жаракат алуу коопсуздугунун деңгээлин баалоо; - киришүүчү нускама берүү, аткарылуучу иштердин өзгөчөлүгүн эске алуу менен аларга жумуш ордунда коопсуздук техникасынын маселелери боюнча нускама берүү; - эмгек коопсуздугунун талап кылынган деңгээлине жетүү үчүн зарыл болгон көндүмдөрдү иштеп чыгуу жана контролдоо. - билүүгө тийиш: - рынок экономикасынын принциптерин; уюмдардын уюштуруу-укуктук формаларын; - эмгек мамилелерин жөнгө салуучу мыйзамдардын негизги жоболорун; - эмгек акыны түзүү механизмдерин; - эмгек акы төлөө формаларын. - көндүмдөргө ээ болууга тийиш: - өндүрүш экономикасынын жалпы маселелеринде багыт алуу; - конкреттүү өндүрүштүк кырдаалдарда экономикалык жана укуктук билимдерди колдонуу; - колдонуудагы мыйзамдардын алкагында өзүнүн эмгектик укуктарын коргоо. - билүүгө тийиш: - металлдардын жана эритмелердин түзүлүшүн жана касиеттерин; - металлдарды термикалык иштетүүнүн негиздерин; - металл ширетүү жөнүндө түшүнүктү; - магниттик материалдарды; - өткөргүч материалдарды; - зымдарды жана кабелдерди; - электр изоляциялоочу материалдарды. - көндүмдөргө ээ болууга тийиш:** - металлдардын жана эритмелердин классификациясы; - ширетүү жана калай чайкоо; - кесүү менен металл иштетүү; - электр жабдууларын оңдоодо конструкциялык жана электртехникалык материалдарды натыйжалуу колдонуу; - металл ширетүү.							Чиймелерди окуу Электр техникасынын жана электрониканын негиздери Белгиленген өлчөмдөн чыгуу чеги жана техникалык өлчөөлөр Бизнестин жана ишкердиктин негиздери Эмгекти коргоо жана өндүрүштүк экология Кесиптик иш аракеттерди укуктук жактан камсыздоо Материал таануу	ЖК-1 ЖК-3 ЖК-4 КК-1 КК-2 КК-3 КК-4 КК-5 КК3-6 ЖК-1, ЖК-4 ЖК-4 ЖК-5 ЖК-6 КК-6 ЖК-1 ЖК-2 ЖК-3 ЖК-4 ЖК-5 КК-1 КК-2 КК-3 КК-4 КК-5 КК-6 ЖК-1 ЖК-2 ЖК-3 ЖК-4 ЖК-5 ЖК-6 КК-1 КК-5 ЖК-1 ЖК-3 ЖК-4 КК-1 КК-2 КК-3 КК-6
	4	Дисциплиналардын кесиптик цикли Базалык бөлүк:
		Кесиптик циклдерди жана модулдарды өздөштүрүүнүн натыйжасында окуучу -билүүгө тийиш: санитардык-техникалык системалардын жана жабдуулардын түрлөрүн жана милдеттерин; түтүктөрдүн, фитингдердин, фасондук бөлүктөрдүн, арматуралардын жана бекитүү каражаттарынын сортторун; түтүктөрдүн, фитингдердин жана арматуралардын, прокладка материалдарынын диаметрин өлчөө ыкмаларын; жүктөрдү маркалоого ылайык жабдууларды строповкалоо, жылдыруу жана жыйноо эрежелерин; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо зарыл болгон кол аспаптардын жана шаймандардын багытын жана колдонуу эрежелерин; санитардык-техникалык системалардын, түтүктөрдү туташтыруу жана бекитүүлөрдүн негизги деталдарынын түрлөрүн; - санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды оңдоодо жана монтаждоодо даярдык иштерин аткарууда эмгекти коргоонун, өрт жана экологиялык коопсуздуктун талаптарын; ички санитардык-техникалык системалардын жана жабдуулардын монтаждык чиймелерин; санитардык-техникалык системалардын жана жабдуулардын негизги түйүндөрүнүн багытын; санитардык-техникалык системалардын, түтүктөрдү туташтыруу жана бекитүүлөрдүн негизги деталдарынын түрлөрүн; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо үчүн жабдуулардын комплектациясын; жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын иштөө принцибин, багытын жана санитардык-техникалык түтүк системаларын оңдоонун өзгөчөлүктөрүн; тешиктерди бургулоо, тешүү жана штрабл салуу ыкмаларын; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо зарыл болгон кол аспаптардын жана шаймандардын багытын жана колдонуу эрежелерин; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо зарыл болгон механикалаштырылган аспаптардын багытын жана колдонуу эрежелерин; кычкылтек жана ацетилен баллондору менен иштөө эрежелерин, аларды ташуу эрежелерин; жабдууларды коопсуз эксплуатациялоо эрежелерин; орнотулуучу жабдууларды монтаждоо жана техникалык эксплуатациялоо эрежелерин; жеке коргонуу каражаттарын колдонуу эрежелерин; жүктөрдү маркировкалоого ылайык строп салуу, ташуу жана жыйноо эрежелерин; иштерди жүргүзүүнүн санитардык ченемдерин жана эрежелерин; жылуулук энергия орнотмолорун техникалык эксплуатациялоо эрежелерин; жылуулук керектөөчү орнотмолорду жана керектөөчүлөрдүн жылуулук тармактарын пайдаланууда эмгекти коргоо талаптарын; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо контролдоо-өлчөө аспаптарынын багытын жана пайдалануу эрежелерин; гидравликанын негизги принциптерин; суунун негизги химиялык касиеттерин; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо колдонулуучу контролдоо-өлчөөчү приборлордун жана каражаттардын түрлөрүн; биринчи жардамдын түрлөрүн жана аны көрсөтүү ыкмаларын; жалпы курулуш иштеринин түрлөрүн жана багытын; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо боюнча ченемдик техникалык документтерди. - *көндүмдөргө ээ болууга тийиш: санитардык-техникалык жабдуулардын комплекттүүлүгүн жана сапатын текшерүү үчүн коштоочу документтерди колдонуу; жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларын монтаждоодо жана оңдоодо даярдык иштерин аткаруу үчүн ички санитардык-техникалык системалардын монтаждык чиймелерин пайдалануу; жүктөрдү, санитардык-техникалык приборлорду, түтүк өткөргүчтөрдүн тетиктерин ташуу, жылдыруу, кампалоо боюнча иштерди жүргүзүү боюнча эрежелерди колдонуу; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо даярдоо иштерин аткаруу үчүн зарыл болгон кол аспаптарын пайдалануу; - эмгекти коргоо, өрт жана экологиялык коопсуздук талаптарын сактоо менен санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо жана оңдоо боюнча иштерди аткаруу; ички санитардык-техникалык системаларды орнотуу боюнча өндүрүш иштеринин долбоорун өздөштүрүү; - санитардык-техникалык сисемаларды жана жабдууларды орнотууда зарыл болгон аспаптардын жана шаймандардын иштешин текшерүү; - жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын жөнөкөй татаалдыктагы бөлүктөрүн жана түйүндөрүн ажыратуу, оңдоо жана чогултуу; - болот түтүктөрдөгү оймолорду кол менен кесүү; - болот түтүктөрдү гайка жана туташтырма байланыштар менен туташтыруу; - түтүктөрдү тирөөчтүн фасондук бөлүктөрүнө комплектөө; - жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын түйүндөрүн ирилештирип чогултуу; - жабдууларды жана схеманын деталдарын чыныгы бөлмөгө тууралоо жана сорттоо; - конструкцияларда тешиктерди бургулоо, тешүү жана штроба салуу; - санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо кол менен, механикалаштырылган жана өлчөө аспаптарын колдонуу; - санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды демонтаждоо; - эмгекти коргоо, өрт жана экологиялык коопсуздук талаптарын сактоо менен санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо жана оңдоо боюнча иштерди аткаруу. билүүгө тийиш: ички санитардык-техникалык системалардын жана жабдуулардын монтаждык чиймелерин; жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын санитардык-техникалык түтүк системаларынын иштөө принцибин, багытын жана оңдоонун өзгөчөлүктөрүн; санитардык-техникалык системалардын негизги деталдарынын түрлөрүн, түтүктөрдү туташтырууну жана бекитүүнү; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо үчүн жабдуулардын комплекттүүлүгүн; тешиктерди бургулоо, тешүү жана штроб салуу ыкмаларын; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо керек болгон кол аспаптарынын жана шаймандарынын багытын жана колдонуу эрежелерин; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо керек болгон механикалаштырылган аспаптардын багытын жана колдонуу эрежелерин; жабдууларды коопсуз эксплуатациялоо эрежелерин; санитардык-техникалык системаларды монтаждоодо жеке коргонуу каражаттарын колдонуу эрежелерин; жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларын монтаждоо жана оңдоо боюнча аткарылуучу иштердин сапатына коюлуучу талаптарды; жумуш ордунда эмгекти сарамжалдуу уюштуруу эрежелерин; жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларын монтаждоо жана оңдоо боюнча иштерди жүргүзүүнүн санитардык ченемдерин жана эрежелерин; жылуулук энергия орнотмолорун техникалык эксплуатациялоо эрежелерин; жылуулук керектөөчү орнотмолорду жана керектөөчүлөрдүн жылуулук тармактарын пайдаланууда эмгекти коргоо талаптарын; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо колдонулуучу контролдоо-өлчөө аспаптарынын багытын жана пайдалануу эрежелерин; гидравликанын негизги принциптерин; суунун негизги химиялык касиеттерин; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо колдонулуучу контролдоо-өлчөөчү приборлорунун жана каражаттарынын түрлөрүн; биринчи жардамдын түрлөрүн жана аны көрсөтүү принциптерин; жалпы курулуш иштеринин түрлөрүн жана багытын; - санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо боюнча ченемдик техникалык документтерди. - көндүмдөргө ээ болууга тийиш: ички санитардык-техникалык системаларды монтаждоо боюнча иштердин өндүрүш долбоорун өздөштүрүү; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоодо зарыл болгон аспаптардын жана шаймандардын иштөө жөндөмдүүлүгүн текшерүү; жылытуу, суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын жөнөкөй татаалдыктагы бөлүктөрүн жана түйүндөрүн ажыратуу, оңдоо жана чогултуу; болот түтүктөргө оймолорду кол менен кесүү, полимер түтүктөрүн бириктирүү, түтүктөрдү тирөөчтүн фасондук бөлүктөргө кошуу; бөлмөгө схеманын жабдууларын жана тетиктерин тууралоо жана сорттоо; ички санитардык-техникалык системалардын түйүндөрүн ирилештирип чогултуу; санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо үчүн кол, механикалаштырылган жана өлчөө аспаптарын колдонуу; эмгекти коргоо, өрт жана экологиялык коопсуздук талаптарын сактоо менен санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоо жана оңдоо боюнча иштерди аткаруу. билүүгө тийиш:* жылытуу системасынын негизги бөлүктөрүнүн жана түйүндөрүнүн, жабдуулардын ар бир түрүнүн, тирөөчтөрдүн ажыратуу системаларын багытын; - жылытуу системаларын монтаждоо боюнча иштердин технологиясын; - болот, жез, латунь, полимер, металлополимер, дат баспаган болоттон жасалган жана цинктелген түтүк системаларды орнотуу жана оңдоо ыкмаларын; - санитардык жана жылытуу приборлорун орнотуу эрежелерин; - приборлорду орнотуучу жана бекитүүчү жерлерди белгилөө ыкмаларын; - приборлорду орнотууда тешиктерди белгилөө үчүн шаблондордун түрлөрүн жана аларды колдонуу эрежелерин; - монтаждык поршендик пистолеттерди орнотуу жана алар менен иштөө эрежелерин; - түтүктөрдү сыноодо кемчиликтүү жерлерди аныктоо ыкмаларын; - жылытуу системасын монтаждоодо зарыл болгон кол жана механикалаштырылган аспаптардын жана шаймандардын багытын жана колдонуу эрежелерин; - жылытуу системасын монтаждоодо жеке коргонуу каражаттарын колдонуу эрежелерин; - аткарылуучу иштердин сапатына коюлуучу талаптарды; - жылытуу системаларын башкаруунун электрондук блокторун программалоонун негиздерин жана эрежелерин ( “акылдуу үй” сыяктуу); - жумуш ордунда эмгекти рационалдуу уюштуруу эрежелерин; - жылытуу системасын монтаждоо боюнча иштерди жүргүзүүнүн санитардык ченемдерин жана эрежелерин; - жылуулук энергия түзүлүштөрүн техникалык эксплуатациялоо эрежелерин; - түтүктөрдү ийүү ыкмаларын жана технологиясын; - жылытуу системасын монтаждоодо контролдоочу-өлчөөчү аспаптын багытын жана колдонуу эрежелерин; - гидравликанын негизги принциптерин; суунун негизги химиялык касиеттерин; - жылытуу системасын монтаждоодо колдонулуучу контролдоочу-өлчөөчү приборлордун жана каражаттардын түрлөрүн; - биринчи жардамдын түрлөрүн жана аны көрсөтүү принциптерин; - жалпы курулуш иштеринин түрлөрүн жана багытын; - жылытуу системасын монтаждоо боюнча ченемдик техникалык документтерди; - жылуулук керектөөчү түзүлүштөрдү жана керектөөчүлөрдүн жылуулук тармактарын пайдаланууда эмгекти коргоо талаптарын; - ички ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация, арык системаларынын жабдууларнын, негизги бөлүктөрүнүн жана түйүндөрүнүн ар биринин багытын; - суу түтүгүнүн, канализациянын, арыктардын тирөөчтөрүнүн ажыро системасын; - болот, жез жана полимердик түтүк системаларын монтаждоо жана орнотуу ыкмаларын; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системасын орнотуу боюнча иштердин технологиясын; - муздак жана ысык суу менен жабдуу системаларынын түзүлүшүн жана монтаждоо ыкмаларын; - санитардык приборлорду орнотуу эрежелерин; - санитардык приборлорду жана бекиткичтерди орнотуу жерлерин белгилөө ыкмаларын; - приборлорду орнотууда тешиктерди белгилөө үчүн шаблондордун түрлөрүн жана аларды колдонуу эрежелерин; - болот, жез жана полимер түтүктөрүнүн санитардык-техникалык системаларын оңдоо ыкмаларын; - поршендик пистолеттерди орнотууну жана алар менен иштөө эрежелерин; - ысык жана муздак суу менен камсыз кылуунун жана арык системасынын ички системаларын монтаждоодо керек болгон кол жана механикалаштырылган аспаптардын жана шаймандардын багытын жана колдонуу эрежелерин; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларын монтаждоодо жеке коргонуу каражаттарын колдонуу эрежелерин; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларын монтаждоо боюнча аткарылуучу иштердин сапатына коюлуучу талаптарды; - жумуш ордунда эмгекти рационалдуу уюштуруу эрежелерин; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системасынын ички системаларын монтаждоо боюнча иштерди жүргүзүүнүн санитардык ченемдерин жана эрежелерин; - жылуулук энергия түзүлүштөрүн техникалык эксплуатациялоо эрежелерин; - жылуулук керектөөчү орнотмолорду жана керектөөчүлөрдүн жылуулук тармактарын пайдаланууда эмгекти коргоо талаптарын; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системасынын ички системаларын монтаждоодо колдонулуучу контролдоо-өлчөө аспаптарынын багытын жана колдонуу эрежелерин; - гидравликанын негизги принциптерин; суунун негизги химиялык касиеттерин; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системасынын ички системаларын монтаждоодо колдонулуучу контролдоочу-өлчөөчү приборлордун жана каражаттардын түрлөрүн; - биринчи жардамдын түрлөрүн жана аны көрсөтүү принциптерин; - жалпы курулуш иштеринин түрлөрүн жана багытын; - ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системасынын ички системаларын монтаждоо боюнча ченемдик техникалык документтерди. - *көндүмдөргө ээ болууга тийиш*: жылытуу системасын монтаждоо жаатында долбоордук жана ченемдик техникалык документтерди колдонуу; - жылытуу системаларынын монтаждык чиймелерин окуу; - жылытуу системаларынын жана жылуулук пункттарынын орточо татаалдыктагы бөлүктөрүн жана түйүндөрүн чогултуу, ажыратуу, оңдоо; - жылытуу системаларынын приборлорлорун орнотуу жана бекитүү жерлерин белгилөө; - монтаждала жана оңдоло турган жерлерде секциялык радиаторлорду топтоо жана толуктап топтоо; - жылытуу системасынын түтүктөрүн туташтыруу; - монтаждык пистолеттерди колдонуу менен жылытуу системасынын бөлүктөрүн жана жабдыктарын бекитүү; - түтүктөрдү сыноодо кемчиликтүү жерлерди аныктоо; - жылытуу системаларын орнотуу үчүн кол менен, механикалаштырылган жана өлчөө аспапты колдонуу; - жылытуу системаларын орнотууда графикалык компьютердик программаларды жана комплекстерди колдонуу; - жылытуу системаларын орнотуу процессине ылайык аспапты тандоо; - эмгекти коргоо, өрт жана экологиялык коопсуздуктун талаптарын сактоо менен жылытуу системаларын монтаждоо боюнча иштерди аткаруу; ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын ички системаларын монтаждоо жаатындагы долбоордук жана ченемдик техникалык документтерди колдонуу; ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын ички системаларынын монтаждык чиймелерин, анын ичинде электрондук түзүлүштөрдү колдонуу менен графикалык программалардын жардамы менен окуу; ички ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын орточо татаалдыктагы бөлүктөрүн жана түйүндөрүн ажыратуу, оңдоо, чогултуу; ички ысык жана муздак суу менен жабдуу жана арык системаларынын түтүктөрүн бириктирүү; ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын ички системаларынын тетиктерин жана приборлорун монтаждык пистолетердин жардамы менен бекитүү; чоюн жана полимер түтүктөрүнүн участокторун алмаштыруу; түтүктөрдү сыноодо кемчиликтүү жерлерди аныктоо; ысык жана муздак суу менен жабдуу жана арык системаларынын ички системаларын монтаждоо үчүн кол менен, механикалаштырылган жана өлчөөчү аспапты колдонуу; - эмгекти коргоонун, өрт жана экологиялык коопсуздуктун талаптарын сактоо менен ысык жана муздак суу менен жабдуу, канализация жана арык системаларынын ички системаларын монтаждоо боюнча иштерди аткаруу.							Санитардык-техникалык жабдууларды жана жылытуу системасын оңдоо жана тейлөө технологиясы 1-бөлүк Санитардык-техникалык жабдууларды жана жылытуу системасын оңдоо жана тейлөө технологиясы 2-бөлүк Санитардык-техникалык жабдууларды жана жылытуу системасын оңдоо жана тейлөө технологиясы 3-бөлүк	ЖК-1 ЖК-2 ЖК-3 ЖК-4 ЖК-5 ЖК-6 КК-1 КК-2 КК-3 КК-4 КК-5 КК-6 ЖК-1 ЖК-2 ЖК-3 ЖК-4 ЖК-5 ЖК-6 КК-1 КК-2 КК-3 КК-4 КК-5 КК-6 КК -7 ЖК-1 ЖК-2 ЖК-3 ЖК-4 ЖК-5 ЖК-6 КК-1 КК-2 КК-3 КК-4 КК-5 КК-6 КК -7
5	ВБ	Билим берүү программасынын вариативдик бөлүгү (билим берүү уюму тарабынан аныкталат)	кесиптик компоненттин 10%			кесиптик компоненттин 10% 1 кредит- 30с
6	ӨБ; ӨП	Өндүрүштүк окутуу жана практика (практикалык көндүмдөр жана ыкмалар ББП менен аныкталат)	Дисциплиналардын кесиптик компонентинин 50-60%			Дисциплиналардын кесиптик компонентинин 50-60%28-30 кр./840-900 с.		Дисциплиналардын кесиптик компонентинин 50-60%
7	ДТ	Дене тарбия	68 с.		136 с.	54с.		108 с.
8	ЖМА***	Жыйынтыктоочу мамлекеттик аттестация	6 с.		6 с.	1 кр/30 с.		30 с.
9	БАРДЫГЫ	БПнын жалпы сыйымдуулугу	3000 с.		4440 с.	60 кр/1800 с.		2880 с.
10		Жумалык жүктөм	36/39 с.		36/39 с.	39 с.		36 с.

Эскертүү:

(*) - 2-3 жыл окуу мөөнөтү менен жалпы билим берүүчү даярдоого кирген дисциплиналардын сыйымдуулугу Кыргыз Республикасынын мектептик жалпы билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандартына ылайык аныкталат;

(**) - циклдерге (жалпы техникалык, жалпы кесиптик, кесиптик) кирген айрым дисциплиналардын сыйымдуулугу даярдалуучу жумушчу кесиптердин профилинин багытына ылайык аныкталат;

(***) - квалификациялык экзаменден тышкары жыйынтыктоочу аттестацияга сааттар предметтик дисциплиналардын алкагында эске алынат.

Жалпы орто мектептин базасында (11-кл.) даярдоо жүргүзүлүп жаткан кесиптер боюнча кредит-саатка которуу жана аларды оңдоо пилоттук лицейлерде жүргүзүлгөн апробациянын жыйынтыгы боюнча мүмкүн.

Санитардык-техникалык, желдетүү системаларын жана жабдууларын монтаждоочу (7121 Санитардык-техникалык системаларды жана жабдууларды монтаждоочу) кесиби боюнча кесиптик башталгыч билим берүүнүн Мамлекеттик билим берүү стандарты Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин алдындагы Республикалык илимий-методикалык борбордун окуу-методикалык бирикмеси тарабынан иштелип чыккан (КР БИМдин алдындагы РИМБнын 2023-жылдын 3-мартындагы №1/11 “Республикалык илимий-методикалык борбордун алдындагы Окуу-методикалык бирикмелер жөнүндө жобону бекитүү тууралуу” буйругу).